Wat is een donderglas?

Een donderglas, ook wel bekend als waterbarometer of stormglas, is een eenvoudig instrument dat al sinds de 17e eeuw wordt gebruikt om veranderingen in de luchtdruk te voorspellen en daarmee een indicatie te geven van het naderende weer.

Geschiedenis:

De exacte oorsprong is niet helemaal duidelijk, maar de Nederlander Cornelis Drebbel wordt vaak genoemd als een vroege ontwikkelaar rond 1610 Het instrument werd populair in de 17e eeuw, met name op VOC-schepen. De uitdrukking "gedonder in de glazen" stamt uit die tijd, omdat bij een naderende storm het water in de tuit omhoog kwam en er soms overheen liep. Later werd het donderglas ook wel de Goethe-barometer genoemd, omdat de Duitse dichter en wetenschapper Johann Wolfgang von Goethe erdoor gefascineerd was en het bestudeerde.

Werking:

Een donderglas bestaat uit een glazen reservoir dat gedeeltelijk gevuld is met water (vaak gekleurd voor betere zichtbaarheid). Aan de zijkant bevindt zich een smalle, open tuit die omhoog wijst. De rest van het reservoir is afgesloten, waardoor er boven het water een bepaalde hoeveelheid lucht zit opgesloten.

De werking berust op het principe van luchtdrukverschillen:

• Hoge luchtdruk (mooi weer): De hogere druk van de buitenlucht drukt op het wateroppervlak in het reservoir. Hierdoor wordt het water in de tuit omlaag gedrukt. Het waterniveau in de tuit is dan laag.
• Lage luchtdruk (slecht weer, storm): Wanneer de luchtdruk daalt, oefent de buitenlucht minder druk uit op het water in het reservoir. De opgesloten lucht in het reservoir kan dan uitzetten en duwt het water omhoog in de tuit. Bij een sterke daling van de luchtdruk kan het water zelfs over de rand van de tuit lopen ("gedonder in de glazen").

Belangrijk om te weten:

• Een donderglas is geen nauwkeurig meetinstrument zoals een kwik- of aneroïde barometer. Het geeft meer een indicatie van veranderingen in de luchtdruk.
• De reactie van het waterniveau kan enkele uren duren voordat een verandering in het weer daadwerkelijk plaatsvindt.
• Ook temperatuurverschillen kunnen de waterstand in de tuit beïnvloeden, waardoor de interpretatie soms lastig kan zijn. Het is daarom belangrijk het donderglas op een plaats te zetten waar de temperatuur redelijk constant is.

Ondanks zijn beperkingen is het donderglas een charmant en historisch instrument dat op een eenvoudige manier de relatie tussen luchtdruk en het weer illustreert.